Đôi lời về nước Ý

Ngoài nước Pháp, quốc gia mà tôi coi như quê hương thứ 2, thì Ý chắc chắn là quốc gia tôi coi như …quê hương thứ 3. Tôi luôn có một cảm giác khó xử mỗi khi người ta hỏi câu « giữa Pháp và Ý bạn thích quốc gia nào hơn ». Thật khó trả lời vì cả hai đều là những điểm đến hàng đầu thế giới với 2 trường phái khác nhau. Nó cũng giống như phải so sánh giữa vẻ đẹp của hai người phụ nữ đẹp nghiêng nước nghiêng thành, giữa Monica Bellucci và Sophie Marceau. Tôi mê cả hai và tôi còn nhớ mãi cái thời điểm chọn quốc gia để đi du học. Tôi rất muốn theo học ngành kiến trúc và oái oăm thay cả Pháp và Ý đều là sự lựa chọn thích hợp. Phải đấu tranh lắm tôi mới chọn được người đẹp của mình : Pháp. Thế nhưng trong 8 năm du học bên Pháp, tôi vẫn không khỏi nghĩ đết đất nước hình chiếc ủng. Làm sao để có thể sở hữu được cả hai người đẹp đây ? Và thế là tôi chọn một phương án : vẫn sống một cuộc sống bình thường bên Pháp và dành thật nhiều thời gian rỗi để đến viếng thăm nước Ý láng giềng.

Tôi đi du lịch sang Ý nhiều lần lắm. Tôi cũng đã thăm khoảng 50%, cũng có thể coi là kha khá với một du khách. Nhưng cái chính tôi nói ở đây không phải là số lượng mà là chất lượng. 50% không chỉ hiển thị bằng số lượng điểm đến tôi đã từng thăm mà còn là hiểu biết của tôi về quốc gia này : ngôn ngữ (tôi tự học tiếng Ý), lịch sử, ẩm thực, chính trị, âm nhạc… Và còn một điều nữa khiến tôi có một cảm giác đặc biệt mỗi khi nhắc đến quốc gia này…dù gì thì bạn gái cũ của tôi cũng là người Ý (gốc vùng Napoli). Sara di Santo, một cô gái với vẻ đẹp đặc trưng Ý, tóc đen nước da nâu và mắt xanh da trời. Tôi đã không ít lân đến thăm gia đình cô ta và tìm hiểu được rất nhiều điều thú vị về người Ý , những người sùng đạo, yêu bóng đá, sành điệu

Tôi không muốn đếm số lần mà tôi quay lại Ý vì nó quá nhiều . Cái mà tôi muốn ở đây là để chia sẻ với các bạn tình yêu của tôi với xứ sở mỳ ống.

Gondola– biểu tượng của Venise

Venise– thành phố của tình yêu

Kiếntrúc ngàn năm thành Rome

CinqueTerre – nơi con người cải tạo thiên nhiên

Read More

Gondola - biểu tượng của Venise

Đâu là biểu tượng của Venise ? Hiển nhiên là các con đò mang tên gondola rồi. Khi các bạn đến thành phố này chắc chắn sẽ nhìn thấy những con đò dài màu đen với thân hình uốn lượn. 

 Để có được dáng vẻ ngày hôm nay, gondola đã trải qua vài trăm năm tiến hóa và lịch sử của nó gắn liền với lịch sử của thành phố Venise. Theo sổ sách ghi lại, cái tên gondola được nhắc đến lần đầu tiên vào thế kỷ 11. Tuy nhiên, không có bất cứ tài liệu nào ghi chép lại dáng vẻ thủy tổ của nó. Phải đợi đến thế kỷ 16, với sự xuất hiện của những bức vẽ phác thảo sơ bộ bằng bút chì thì người ta mới có những dáng vẻ cụ thể, cho phép các nhà sử học có thể mường tượng ra hình thù của nó cách đây 400 năm như thế nào. Kết quả ? Dáng vẻ hồi ấy rất khác bây giờ, duy chỉ có màu đen của thân đò là không thay đổi. Gondola thời bấy giờ trông chẳng khác gì một con tàu chở hàng tầm thường. 

 Phải đợi đến thế kỷ 17, dáng vẻ của nó mới tiến hóa hơn và khá giống bây giờ, do gondola chuyển hóa thành loại thuyền cao cấp, chuyên chỉ chở người thuộc dòng quý tộc. Các gia đình giàu có của Venise vì mắc bệnh sĩ diện nên đầu tư rất nhiều tiền bạc vào việc trang trí gondola của mình thật đẹp để làm sao thể hiện sự giàu có hơn những gia đình đối thủ. Sự leo thang về mức độ xa xỉ của các gondola khiến cho chính phủ vương quốc Venise chướng tai gai mắt và quyết định đưa ra điều luật đồng phục hóa tất cả các gondola và người lái chèo. Kể từ đó, màu đen của thân thuyền trở thành màu duy nhất áp dụng cho gondola. 

Công nghệ đóng  gondola không có nhiều thay đổi từ thế kỷ 15 . Phải mất khoảng 3 tháng để lắp ráp 280 mảnh phụ tùng để tạo ra một gondola hoàn chỉnh. Ngày nay, giá thành một gondola thậm chí còn đắt hơn một chiếc ferrari nên tất cả các gondola chạy ở Venise đều là dạng cho thuê. Vào dịp cao điểm, các tay chèo lái đầu tư rất nhiều thời gian vào việc bảo quản gondola của họ. Cũng phải thôi, họ cũng phải thuê chạy gondola giống thuê lái xe taxi. Nhỡ xước một cái thì vỡ mồm. Sau khi hết dịp cao điểm rồi thì các gondola được đưa trở về xưởng sản xuất để được đại trùng tu.

 Xưa kia, gondola chỉ dành cho giới quý tộc Venise. Còn ngày nay, 100%  gondola dành cho khách du lịch. Và giá thì cao ngất ngưởng : 80 euros cho 40mn. Các tạp chí du và cẩm nang du lịch hay khuyến khích du khách khám phá Venise bằng gondola với lý do là họ có thể đi qua những điểm mà người đi bộ không thế nhìn thấy được. Có thể đó là sự thực nhưng tôi tự hỏi liệu với khoảng chi 1 tiếng ngồi trên cái thuyền bé tí tẹo đó thì làm sao mà xem đủ. Đã thế, ngồi trên thuyền chỉ toàn du khách nước ngoài ngồi với nhau nên tôi không thích.  Đấy là còn chưa tính đến thời gian bạn phải xếp hàng để chờ một chiếc gondola, đặc biệt là vào dịp cao điểm. Việc đứng vêu trong vòng 30mn trở lên là điều thường xuyên xảy ra. Nhưng mà thôi, tôi cũng đi một lần cho biết. 

 Tôi nhận thấy rằng thời điểm đi gondola tốt nhất là vào buổi sáng sớm. Lúc ấy, bọn khách du lịch lười biếng còn đang ngủ hoặc đang ăn sáng nên đường xá ở Venise rất vắng và chắc chắn là các gondola cũng ngồi vêu chờ khách. Vì thế, khả năng mặc cả down giá rất lớn.  Còn nếu chẳng may dùng gondola sau 9h sáng thì thôi rồi, đúng là cực hình. Nó cũng giống như việc bọn Tây ba lô đi xích lô ở Hà Nội lúc giờ cao điểm vậy. 

 Dù sao thì cái lần mà tôi đi cũng khá là thú vị. Các tay lái thuyền gondola luôn chủ ý hát các bài hát dân ca Ý để tôn cái vẻ truyền thống cũng như trải nghiệm của du khách trong 40 phút. Trong chuyến thuyền mà tôi đi có 4 du khách khác nữa (Anh, Pháp, Mỹ), nhưng tôi là người duy nhất biết tiếng Ý và biết hát phần lớn các bài hát dân ca họ hát. Và thế là thỉnh thoảng tôi lại nhập bọn, cùng hát với họ. Tôi còn nhớ mãi thời điểm hát bài ca bất hủ Volare của Domenico Modugno.  Cả 4 vị khách kia trố mắt nhìn tôi còn đồng chí người Ý thì ngạc nhiên hỏi tôi : « Come mai conosci questa canzone ? » (làm sao cậu biết bài hát này ?). 

 Câu hỏi này chính là khơi nguồn cho một cuộc nói chuyện sâu hơn, liên quan đến cuộc sống của người làm nghề lái thuyền gondola. Ngày nay, làm nghề này thật chẳng sung sướng gì. Khi mà tiền thuê gondola rất đắt, các tay lái tranh nhau khách. Có vẻ như những người làm nghề này không còn nguyên chất như xưa nữa. Theo lời kể của Gian Carlo (anh lái gondola mà tôi ngồi), ngày xưa người lái đò gondola thực sự yêu mến Venise và họ làm nghề lái đò vừa để kiếm tiền, vừa để chia sẻ tình yêu của họ với du khách. Ngày nay, sự thực dụng đã tăng lên. Họ làm nghề này chỉ để kiếm tiền mà thôi. Và tất nhiên là họ càng chăn được nhiều du khách gà mờ bao nhiêu thì càng tốt bấy nhiêu.

Read More

Venise - thành phố của tình yêu

Có bao nhiêu người Việt đã từng đặt chân đến thành phố Venise ? Nhiều đấy. Nhưng bao nhiêu người trong số đó ở lại Venise hơn 3 ngày và rồi quay trở lại đó hơn 2 lần ? Không nhiều đâu và chắc cũng phải bị « thành phố tình yêu » này mê hoặc thế nào đấy thì người ta mới làm như vậy. Và tôi không may mắn là một nạn nhân kiểu đó. 

Venise với hệ thông kênh đào chằng chịt đã trở thành chuẩn mực của kiểu kiến trúc đô thị trên nước. Chính vì thế mà rất nhiều nơi có kiểu nhà tương tự trên thế giới đều lấy Venise làm thước đo, nào là « Venise phương bắc » hay là « Venise phương đông ». Theo tôi được biết thì có khoảng hơn 10 thành phố trên thế giới được ví với Venise. Tôi cũng thăm được vài cái : Stockholm (Thụy Điển), Bruges (Bỉ), Amsterdam (Hà Lan), Colmar (Pháp) và Aveiro (Bồ Đào Nha). Nghe nói còn có cả Saint Petersburg (Nga), Hàng Châu và Đại Lý (Trung Quốc). Chắc tôi cũng phải đến đó một chuyến. 

Vì Venise là điểm du lịch thuộc hạng khủng nên có đến hàng triệu lượt khách một năm. Mỗi lần tôi quay trở lại đều phải tránh giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 10. Tôi đặc biệt chọn tháng 3, vừa ít người hơn và khí hậu cũng đẹp hơn. Ngoài ra, cũng phải đề cập đến hiện tượng thủy triều rất đặc trưng (từ tháng 10 đến tháng 2), dấn đến tình trạng nước ngập tràn khắp thành phố. 

 Tại sao người ta lại xây cả một thành phố trên một các hòn đảo cách xa đất liền hơn 2km ? Có lẽ phải tìm nguyên nhân ở thời kỳ Trung Cổ vào thế kỷ thứ 6 sau công nguyên. Thời ấy, Châu Âu có nhiều biến động với rất nhiều cuộc chiến tranh cướp bóc giữa các dân tộc trên đất Ý bây giờ. Các bộ tộc xuất xứ từ nước Đức liên tục xâm chiếm miền Bắc Ý khiến cho người dân địa phương phải di tản ra ngoài biển khơi và xây những ngôi nhà đầu tiên trên các hòn đảo nhỏ cách xa đất liền và dễ phòng thủ (các bộ tộc gốc Đức bơi rất kém). 

 Theo dòng thời gian, cư dân nơi đây dựa vào thế mạnh hàng hải để phát triển thương mại đường biển và ngay từ thế kỷ thứ 10, Venise đã trở thành một cường quốc kinh tế trong khu vực Địa Trung Hải. Vị thế độc tôn của thành phố thực sự được khẳng định khi Venise cho vay nặng lãi các đội quân Châu Âu đang cần tiền để trang trải các cuộc chiến tranh vô bổ ở Trung Đông (các cuộc thập tự chinh).  Chính trong thời kỳ này, đã xuất hiện các gia đình quý tộc lắm tiền và họ đã cho xây nên các cung điện nguy nga ngày nay. 

 « Cổng vào » chính thức của Venise có lẽ là nhà ga xe lửa Santa Lucia và cũng là nơi tôi chọn làm điểm xuất phát để khám phá thành phố bằng cách đi bộ. Và tôi nghĩ để có thể khám phá được hết vẻ đẹp tiềm ẩn của những con đường nhỏ, chỉ có đi bộ mới là phương pháp tốt nhất. Nhưng tất nhiên là bạn phải có đôi chân khỏe mạnh vì giao thông công cộng ở đây 100% là bằng thuyền hoặc canô chứ không phải là xe bus hay xe đạp hay ôtô. Thành phố Venise thức ra không lớn. Nếu mà đi thẳng một lèo từ bắc xuống nam theo đường chim bay thì chỉ mất có 40 phút . Nhưng trên thực tế, hệ thống cầu bắc ngang, các kênh ngạch chặn qua và đám người du lịch tứ xứ khiến cho bạn gặp rất nhiều trở ngại trong việc đi lại. Nhưng mà đến Venise thì chẳng ai lại chỉ phăm phăm đi từ bắc xuống nam. Cái hay ở đây là phải biết dành thời gian mạo hiểm khám phá các khu nhà. Chấp nhận bị lạc là chìa khóa duy nhất giúp bạn tận hưởng vẻ đẹp của Venise  .

Cũng như đa phần du khách đi bộ, tôi chọn giải pháp đi dọc theo đại lộ chính của Venise, là một con kênh lớn có tên là Grand Canal. Bất cứ ai đến đây đều phải ngỡ mình trước vẻ đẹp có một không hai của con sông Grand Canal mà người Venise vẫn trìu mến gọi là canalazzo. 

 Nhìn thì rõ ràng là sông nhưng Grand Canal đóng vai trò như đại lộ, là trục chính xẻ dọc thành phố Venise làm 2 phần và đi uốn éo như hình con rắn. Dọc theo « đại lộ » không biết bao nhiêu tàu bè đi lại trong một ngày và với những vị khách du lịch vội vàng, họ thường dùng một chuyến tàu phà đi dọc Grand Canal để ngắm nhìn những công trình kiến trúc dọc theo ven sông. 

Còn với tôi, tôi lại thích đi bộ để có thể luồn lách vào nhưng xóm ngõ cổ và khám phá cuộc sống đời thường của người dân Ý. Với lợi thế nói thông thạo tiếng Ý, tôi rất thích bắt chuyện với người dân địa phương, nhiều khi thu thập được rất nhiều thông tin bổ ích. Chẳng mấy khi người ta có dịp bắt gặp một du khách Châu Á nói được thứ tiếng của họ và họ thường rất ngạc nhiên. Câu hỏi mà họ đặt ra cho tôi : 

« Ma di dove sei ? » (cậu từ đâu đến ?)

« Sono di Vietnam » (tôi đến từ Việt Nam)

“ma come mai parli l’Italiano benissimo? » (làm sao mà cậu có thể nói tiếng Ý tốt vậy ?)

“perché viaggio spesso in Italia” (bởi vì tôi hay đi du lịch sang Ý)

« Perché l’Italia ? » (tại sao lại là nước Ý ?)

« perché mi piacciono ragazze italiane ! » (bởi vì tôi mê phụ nữ Ý !) Tất nhiên rồi, nói tiếng Ý để tán gái Ý.Quá tuyệt !!!!!

 Dọc theo Grand Canal là những tòa nhà tráng lệ nhất của thành phố, xưa kia là nơi ở của các gia đình quý tộc giàu lên nhờ thương mại. Và ngày nay, rất nhiều tòa nhà được trung tu và chuyển thành khách sạn cao cấp. Cửa vào của các tòa nhà này xưa kia là nơi người ta đưa hàng hóa vào trong tầng một vốn là kho chứa hàng. Venise thời ấy được coi như « đại lý » bán buôn các mặt hàng cao cấp giữa Trung Đông và Châu Âu. Lúa mì, rượu vang, vải len, đồ dệt, dầu ô-liu, muối của Châu Âu được chất đầy lên thuyền chở hàng để rồi vận chuyển đến Ai Cập để đổi lấy gia vị, ngà voi, gỗ mun, tơ lụa, nô lệ…Thật không may mắn là những công trình kiến trúc cổ này đang phải đối mặt với nguy cơ bị sói mòn cột móng do có quá nhiều tàu đi lại trên sông. Các làn sóng do tàu máy tạo ra tạo một áp lực nhất định đập vào tường nhà và làm rơi vãi lớp bả. 

 Fondaco dei Turchi, tạm dịch là kho chứa hàng của người Thổ Nhĩ Kỳ.Xưa kia, đầy là nơi chứa hàng hóa trao đổi với đế chế Ottoman 

 Ca’Pesaro được xây dựng vào thế kỷ 18 theo dòng kiến trúc barốc, tường được làm 100% bằng đá cẩm thạch trắng. Ngày nay, tòa nhà trở thành viện bảo tàng mỹ thuật. 

Palazzo Barbarigo được xây vào thế kỷ 16 theo dòng kiến trúc phục hưng. Xưa kia chủ là một doanh nhân sản xuất cửa kính. Ngày nay, một phần được chuyển thành khách sạn cao cấp. 

Để có thể di chuyển giữa hai bên bờ sông Grand Canal, có một vài cây cầu bắc qua mà nổi tiếng nhất trong số đó là cầu Ponte Rialto.  Mới chỉ cách đây hơn một thế kỷ, Venise không có nhiều con cầu bắc qua Grand Canal và Ponte Rialto là cây cầu duy nhất. 

Vào thời trung cổ, Ponte Rialto chính là đầu não kinh tế của Venise. Thời ấy, không chỉ là nơi tập trung phiên chợ rau cá lớn nhất của Venise, Ponte Rialto còn là nơi tập trung những văn phòng ngân hàng đầu tiên trong lịch sử thế giới. 

Sau khoảng hơn một tiếng đi bộ, tôi tiếp cận quảng trường Saint Marc, trái tim của Venise. Tại sao lại đặt tên quảng trường như vậy ? Bởi vì chính tại đây vào thế kỷ 9 sau công nguyên,  thành phố tổ chức một sự kiện long trọng nhân dịp tìm được hài cốt của thánh Marc tại Bắc Phi và chuyển về Venise. Vậy tại sạo thánh Marc lại quan trọng đến vậy ? Bởi vì ông ta là một trong 12 vị đệ tử đầu tiên của chúa Jesus, được giao trọng trách truyền bá đạo thiên chúa giáo trên khắp vùng Trung Đông và Châu Âu sau khí Jesus qua đời. Quảng trường Saint Marc là một quần thể kiến trúc rất hài hòa bao gồm nhà thờ Saint Marc, tháp chuông campanile và cung điện Palazzo dei Dogi tạm dịch là tòa nhà quốc hội của thành phố Venise. 

Nhân dịp này, tôi cũng muốn giới thiệu đôi chút lịch sử rất đặc biệt của nước Ý nói chung và thành phố Venise nói riêng. Chắc các bạn đều biết, nói đến nước Ý là người ta nói đến đế chế La Mã rộng lớn tồn tại hơn 700 năm. Thế nhưng rất ít người biết rằng quốc gia mang tên Italia với hình chiếc ủng ngày nay lại chỉ được thành lập vào năm..1865. Tại sao vậy ? Bởi vì sau khi đế chế La Mã tan rã, cả một lãnh thổ rộng lớn quanh Địa Trung Hải bị cắt xén thành nhiều vương quốc nhỏ. Và ngay trên lãnh thổ nước Ý ngày này cũng bị chia cắt thành vương quốc hoặc lãnh thổ trực thuộc các cường quốc láng giềng như Pháp, Tây Ban Nha hay Áo. Đến thời điểm đầu thế kỷ 19 thì nước Ý chỉ còn là cái bóng của thời hoàng kim La Mã. Quốc gia này bị chia cắt thành thuộc địa của nhiều cường quốc, một phần thì thuộc về đế chế Pháp của Napoléon, một phần thuộc về đế chế Áo-Hung, một phần do thánh địa Vatican quản lý…

 Phải chờ đến năm 1865 thì người Ý mới đánh đuổi hết giặc ngoại xâm và thống nhất lãnh thổ hình chiếc ủng và thành lập ra một quốc gia hiện đại.Vậy Venise đóng vai trò như thế nào trong lịch sử Ý ? Vào thời trung cổ, trong số các lãnh thổ bị chia cắt sinh ra 4 thành phố đi không theo chế độ vua chúa mà lại theo chế độ cộng hòa. Đó là : Venise, Pisa, Genova và Amalfi. Cả 4 nước cộng hòa này đều rất mạnh về thương mại đường biển nhưng Venise mới là thành phố hùng mạnh nhất , thống trị cả vùng Địa Trung Hải trong vòng vài trăm năm. 

Palazzo dei Dogi - tòa quốc hội của nước cộng hòa Venise xưa kia

 Venise có quốc hội và đứng đầu là các vị Dogi (tương đương với tổng thống). Tòa quốc hội Palazzo dei Dogi là nơi diễn ra các cuộc họp quan trọng và cũng là nơi ở của Dogi. Nước cộng hòa Venise chính thức bị xóa sổ khỏi lịch sử khi Napoléon đến xâm chiếm nước Ý vào cuối thế kỷ 18. Thực ra thì Venise đã suy yếu và sống dặt dẹo ngay từ thế kỷ 17 khi mà không còn làm chủ được kinh tế vùng Địa Trung Hải nữa. Người Tây Ban Nha đã tìm ra tuyến đường thương mại mới dẫn đến Châu Mỹ và đế chế Ottoman khóa chặt Trung Đông, khu vực giao lưu thương mại chủ đạo của Venise. 

  
Sau thi thăm xong trục chính của Venise, tôi bắt tay vào việc khám phá các khu phố, người địa phương gọi là sestieri. Thành phố có tất cả 6 sestieri và muốn đi thật sự kỹ càng cả 6 cái này thì phải mất khoảng 3 ngày trọn vẹn. 

Và để có thể kiên nhẫn đi thăm hết chỗ đó, bản thân bạn phải là một du khách yêu thích khám phá và tìm hiểu văn hóa địa phương. Nếu không thì chắc chắn bạn sẽ thất vọng trước những tòa nhà lụp xụp, không tương xứng với sự tráng lệ hào nhoáng của những cung điện dọc theo Grand Canal hay ở những nơi có nhiều khách du lịch. Nhưng đó mới là cái mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây các bạn ạ. Ý nghĩa của một hành trình đi sang Châu Âu không nên chỉ gói gọn ở việc bao nhiêu ảnh đẹp bạn chụp được. Hãy đi xa hơn thế, hãy tiếp xúc với người dân địa phương đê học được những cái không có trên mạng hay sách báo. 

 Có giao tiếp với người dân ở đây, tôi mới biết được nhiều sự thật đáng buồn. Venise là nạn nhân của chính sự nổi tiếng quá mức của nó. Du khách khắp nơi ùn ùn đến khiến cho giá bất động sản ở đây tăng quá nhanh. Người dân không có đủ tiền để sở hữu cũng như sửa sang lại nhà cửa nên buộc phải di cư đi nơi khác ở. Và hậu quả là sao ? 30% người con sinh ra nơi đây phải dứt áo ra đi. Họ hoặc phải bỏ hoang hoặc bán lại cho người nước ngoài với giá rẻ. Hậu quả là rất nhiều kiến trúc cổ vài trăm năm đang gặp nguy cơ bị xuống cấp và sụp đổ. 

Đi lạc vào một số khu phố cổ, tôi nhiều khi có cảm giác như đang ở một khu ổ chuột, không khác gì khu Long Biên nhà mình. Đã thế, mùi nước sông bốc lên nhiều khi rất giống mùi sông Tô Lịch. Đó là thực thế phũ phàng , mặt trái của một thành phố được cho là « lãng mạn » nhất thế giới. 

Read More

Kiến trúc ngàn năm thành Rome

Là một người rất thích lịch sử và những bộ phim dã sử, tôi luôn mơ ước được một ngày nào đó được tận mắt chứng kiến đấu trường La Mã ở Rome. Và tôi đã may mắn có rất nhiều cơ hội đặt chân đến thành phố này, có lẽ là nhiều hơn bất cứ du khách Việt Nam nào với tổng cộng 11 lần trong 8 năm. Cái gì khiến tôi quay lại đó nhiều như vậy ? Nhiều lắm : kiến trúc cổ, ẩm thực, môi trường sống….Trong bài này, tôi sẽ đề cập đến khía cạnh nổi bật nhất, đó là các di tích lịch sử ngàn năm.

Người Châu Âu vẫn thường có câu « mọi nẻo đường đều dẫn tới thành Rome ». Câu nói ấy là để tôn vinh sự phồn vinh của thủ đô đế chế La Mã trong vòng hơn một ngàn năm và cho đến nay Rome vẫn được coi như thành phố duy nhất trên thế giới sở hữu nhiều công trình kiến trúc 2000 năm tuổi. Những di tích lịch sử ở đây nhiều vô kể nhưng chỉ có khoảng 30% là còn nổi lên trên bề mặt đất và còn nguyên vẹn, còn lại thị bị trôn vùi trong lòng đất. Chính vì còn có quá nhiều di tích nằm rải rác khắp nơi dưới lòng đất nên chính phủ Ý cũng không dám xây nhiều tuyến tàu điện ngầm vì sợ sẽ phải phá bỏ các công trình đó. 

Thành Rome cách đây 2000 năm là một thành phố lớn với dân số đáng kinh ngạc : 2 triệu người !!!! Ngày nay với 6 tỷ dân thì tất nhiên một thành phố vài triệu dân là bình thường. Nhưng hãy cứ tưởng tượng thời ấy thì dân số thế giới làm gì có mấy mống, chỉ vài chục triệu người là cùng và cả Châu Âu cũng chỉ có hơn 10 triệu dân thôi. Điều đó đủ đê thấy quy mô của thành Rome lớn như thế nào. Không quá đi sâu vào việc phân tích sự đô thị hóa của thành phố như thế nào, tôi chỉ liệt kê ở đây những công trình kiến trúc đặc sắc nhất và vai trò chính trị và văn hóa của chúng trong lịch sử nước Ý.

Forum Romain

Foro Romano, tạm dịch là diễn đàn La Mã.  Đây chính là trái tim của thành Rome nói riêng và của thế giới cổ đại Châu Âu nói chung. Bắt nguồn là một bãi đầm lầy hoang vu, khu này được người La Mã chọn làm trung tâm hành chính và chính trị cho đế chế của họ. 

Bản vẽ phác thảo Forum vào thế kỷ II sau công nguyên

 Trong tiếng Việt mình có từ « diễn đàn », thực ra cũng chỉ dịch trực tiếp từ  forum  của tiếng Latinh. Và nguồn gốc lịch sử của từ  forum  xuất xứ từ chính khu vực này, nơi người ta hội họp với nhau để bàn bạc một chủ đề nào đó. Forum đối với người La Mã có rất nhiều chức năng. Đó vừa là nơi các đế vương ra mắt công chúng, vừa là nơi các phiên tòa luật pháp được tổ chức, là nơi các buổi lễ tế thần thánh diễn ra và cũng là trung tâm thương mại của thành phố. 

 Forum Trajan

Forum vốn là nơi mà các đế vương La Mã xuất hiện trước công chúng. Ban đầu chỉ có một forum nhưng dần dần một số đế vương La Mã thấy rằng cần phải xây thêm một forum cho riêng mình với kiểu cách của riêng mình. Thế là sinh ra thêm vài cái forum nữa. Trong số đó, forum Trajan là lớn nhất và cũng được xây vào thời điểm được cho là đỉnh cao nhất trong sự tồn tại của đế chế (năm 107). 

Sa bàn mô phỏng forum Trajan thế kỷ II sau công nguyên

vết tích ngày nay

Khải hoàn môn Arc Constantin

Nhắc đến từ này hiển nhiên là ai mà chẳng liên tưởng đến công trình kiến trúc cùng tên ở Paris. Nhưng người Pháp cũng chỉ lấy ý tưởng của đế chế La Mã làm nguồn cảm hứng mà thôi. Còn tác phẩm khải hoàn môn đầu tiên trong lịch sử Châu Âu thì phải nói đến Rome. Dưới thời La Mã, xảy ra rất nhiều cuộc chiến tranh vì quân đội La Mã hay muốn xâm chiếm các vương quốc khác để mở rộng lãnh thổ. Sau mỗi trận đánh lớn và đánh bại một vương quốc nào đó, họ cho xây ngay tại nước sở tại một chiếc khải hoàn môn để phô trương thanh thế. Chính vì vậy mà ngày nay, chúng ta có thể tìm thấy các khải hoàn môn cùng một kiểu dáng ở vùng Trung Đông (Thổ Nhĩ Kỳ, Syria) và Bắc Phi (Ai Cập, Tunisia) bởi vùng này xưa kia là thuộc địa của đế chế La Mã. 

Pantheon

Công trình này đóng vai trò như kiểu nhà chùa vậy. Người La Mã không theo đạo một thần mà là đạo đa thần với đủ các loại như : thần mặt trời, thần Zớt, thần biển, …Công trình này tổng hợp tất cả các vị thần. 

 Mái vòm tượng trưng cho nơi ở của các vị thần trên trời và cũng là sự thống trị của Rome lên vũ trụ. Đây cũng là minh chứng cho công nghệ xây dựng kinh điển của người La Mã. Trong vòng hơn 18 thế kỷ, mái vòm của Pantheon luôn giữ kỷ lục là mái vòm cao nhất thế giới. 

Nếu như Pantheon được giữ khá nguyên vẹn thì không gian xung quanh nó chịu khá nhiều thay đổi sau hơn 2000 năm. Trước kia, Pantheon nằm trọn trong một khu vườn rộng và ngày nay xung quanh toàn là nhà cửa và đường xá. Tiếp đến, do nền đất của Rome được nâng cao lên theo thời gian, nền móng của Pantheon bị sụt xuống nên chiều cao của cả công trình bị hạ thấp hơn đáng kể.

Đấu trường La Mã

Ah……biểu tượng của đế chế La Mã. Hiển nhiên rồi, ai mà chẳng đã từng xem bộ phim « đấu sĩ La Mã » do Maxwell Crusell đóng. 

 Hình dạng mà mọi người thấy ngày nay không giống với nguyên bản của nó. Trước kia tất cả các bề mặt tường bên ngoài đều cao bằng nhau. Tuy nhiên, vào thời trung cổ, rất nhiều viên gạch trên mặt tường bị lấy đi để làm nguyên liệu xây các công trình khác. Ngay cả tòa thánh Vatican cũng có một vài viên gạch lấy từ đây. Thế nên ngày nay tự nhiên có một lớp tường bị sứt mẻ. 

 Bên trong, khán đài có thể chứa khoảng 75000 người. Trong vòng gần 500 năm tại đây đã diễn ra nhiều cuộc đọ sức giữa các đấu sĩ, giữa người và thú vật (hổ, tê giác) và thậm chí là các cuộc thủy chiến !!! Không thể tưởng tượng nổi là cách đây 2000 năm người ta có thể sử dụng công nghệ thô sơ để làm đầy nước trong khán đài và đưa tàu chiến vào trong. 

 Capitol

Trung tâm thành Rome sinh và phát triển từ 7 ngọn đồi và một trong số đó là đồi Capitol. Đây chính là trung tâm chính trị của đế chế La Mã bới tại đây, các đế vương cùng họp bàn với bộ máy chính quyền để đưa ra những quyết định quan trọng. Có thể nói Capitol là tiền thân của cấu trúc chính phủ tại đa phần các quốc gia trên thế giới hiện nay. Chẳng phải người Mỹ vẫn thường hay gọi “Capitol Hill” để ám chỉ tòa nhà quốc hội của họ đấy sao? 

Capitol ban đầu chỉ là vài ngôi nhà dành cho bộ máy chính quyền và nằm rất gần Forum

Ngày nay, trên nền móng của những di tích nằm dưới lòng đất, người ta cho xây viện bảo tàng lịch sử của Rome

Biểu tượng thành Rome : một con sói đang cho 2 đứa bé bú. Theo truyền thuyết, thành Rome được sinh ra vào năm 753 trước công nguyên và được quản lý bới 2 anh em sinh đôi này. Một người tên là Romulus và người kia là Remus. Do cạnh tranh quyền lực, người anh giết người em soán ngôi và đặt tên thành phố là "Romulus" sau này chuyển hóa thành Rome.

Maximus

Đấu trường Maximus trước kia là nơi diễn ra các cuộc đua cỗ xe ngựa và các cuộc đấu giáp chiến trong lúc đua. Chắc hẳn các bạn còn nhớ bộ phim Ben Hur ? Ban đầu thì đấu trường cũng chỉ bao gồm một khu đất nện hình ôlíp nhưng dưới thời Jules Cesar, khán đài được xây thêm 

Nhà tắm công cộng Caracalla

Công trình kiến trúc này là ví dụ điển hình nhất cho cuộc sống hàng ngày của người dân La Mã : rất sạch sẽ. Theo như những gì sử sách ghi lại, có vẻ như giới thượng lưu La Mã dành khá nhiều thời gian ở nơi này. Sau các buổi họp ở Capitol vào buổi sáng, các thành viên bộ máy chính quyền lui tới đây vào buổi chiều, vừa để ngâm mình thư giãn, vừa để bàn tán những chủ đề chính trị, thậm chí là thiết kế bí mật những âm mưu lật chổ chính quyền. 

Read More