Động được ví như một tác phẩm nghệ thuật, một thắng cảnh mà thiên nhiên ban tặng cho cao nguyên Mộc Châu, nơi mà mỗi năm thu hút hàng nghìn lượt khách thăm quan.
Từ thị trấn Mộc châu, ngược đường lên thị xã Sơn La khoảng 300m, Hang dơi ở phía núi bên tay phải, cách quốc lộ 6 khoảng 150m. Cửa hang quay về hướng nam nhìn xuống thung lũng lớn, ở gữa thung lũng lớn gồm bảy quả núi nhỏ tựa như bảy viên ngọc. Đi từ chân núi tới cửa hang: du khách phải qua 240 bậc đá, từ đây nhìn xuống thấy quốc lộ 6 thẳng tắp qua thị trấn Mộc Châu với nhà cao tầng san sát ẩn hiện trong mây trắng.
Vào sâu hang mở rộng ra, ngước mắt nhìn lên trần hang thấy những con dơi treo người lơ lửng, người dân ở đây cho biết trước đây hang nhiều Dơi lắm, nên được gọi là hang Dơi, hang còn được người dân tộc Thái gọi là hang Sa Lai (hang Nước) vì trong lòng núi có mạch nước ngầm chảy quanh năm không bao giờ cạn.
Du khách vào hang sẽ gặp những cảnh sắc diệu kỳ: từ trần hang rủ xuống những dải nhũ thạch lấp lánh đủ bảy sắc cầu vồng. Nhiều khối ngũ đá từ trên trần hang chảy xuống nền hang cao tới hơn 20m như những dễ cây đa cổ thụ rủ xuống mặt đất. Ngoài ra còn rất nhiều nhũ đá mang dáng cây đồng tiền, cây thóc, hình ông tiên, cô tiên, con voi, sư tử, hổ, kỳ đà, đại bàng và cả những đám mây bay lượn.
Với tư cách nhìn giàu tưởng tượng du khách có ngay những nhũ đá để đặt tên. Mỗi tên gọi đều là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc tài hoa của tạo hóa mà không một bàn tay nào của con người có thể thay thế được. Đường nét những nhũ đá như những nét trạm trổ vừa phóng khoáng vừa tinh xảo, sống động huyền ảo. Các cửa hang 50m rộng khoảng 800 m2 vòm hang có chỗ cao hơn 30 m, có hình tròn.Động Sơn Mộc Hương là địa danh gắn liền với truyền thuyết “Cung nhà trời” và “Sự tích Hồ nước”. Theo truyền thuyết, có một con rồng ngao du khắp 4 phương trời, khi đi qua vùng đất này thấy phong cảnh đẹp, khí hậu ôn hoà nên chọn làm nơi nghỉ chân, sau đó rồng đã nhả 7 viên ngọc, tạo thành 7 quả núi trong đó có hang Dơi.
Giữa lòng hang có một hồ cạn rộng khoảng 200 m², giữa hồ là con rùa đá, bên trái là hình một đôi trái gái bằng thạch nhũ. Theo truyền thuyết, ngày xưa có chàng hoàng tử con vua Thủy tề yêu say đắm công chúa trên đất liền, hoàng tử thường cưỡi rùa của vua cha lên trần gian gặp công chúa. Biết chuyện, vua Thuỷ tề ra lệnh rút hết nước. Không còn đường về, hoàng tử đã ở lại trần gian bên người yêu và hai người đã biến thành đá để chứng minh cho tình yêu bất tử.Cảm động trước tình yêu của đôi trai gái, con rùa cũng biến thành đá nằm giữa hồ canh gác cho họ. Tình yêu son sắt của đôi trai gái đã làm cho vua Thủy tề cảm động, vua đã tạo ra những hồ nước nhỏ, ruộng bậc thang và các con vật để tạo dựng cuộc sống mới cho hoàng tử.
Hang Dơi có diện tích khoảng 6.915 m², là hang động Catxtơ đá vôi điển hình nằm ở độ cao gần 100m so với Quốc lộ 6, hang có chiều dài 80 m, cao 20m, rộng 25m kết cấu thành 3 khoang lớn, được ngăn bằng các khối nhũ đá, măng đá, rèm đá, tường đá.
Ở khoảng đất rộng trước cửa động, hố thám sát đã phát hiện có tầng văn hoá dày 0,5m, hiện vật thu có mảnh tước, rìu mài lưỡi, bi đá, mảnh gốm... dấu hiệu chứng minh tại đây đã có người Việt cổ sinh sống cách nay khoảng 3.000-3.500 năm về trước.
Ngày 24-1-1998, hang Dơi đã được công nhận là Di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Với sự độc đáo huyền ảo của hang, rất nhiều du khách đến thăm nơi đây đã để lại nhận xét: " Đây là hang đẹp nhất phía tây" " Tây thiên địa nhất động ".
Du lịch, GO! Tổng hợp
