Đặc sản Bún "mắng', cháo "chửi"!

Người Việt mình thích chen nhau chỗ chật thì phải. Hay thói quen xếp hàng thời bao cấp còn lưu luyến? Càng quát mắng, càng quen mồm quen miệng bỗng thành… tiếng lành đồn xa, khách ngày càng đông hơn.

Miếng ăn, miếng chửi

Ngồi quán bún ở 57 ngõ Ngô Sỹ Liên, nghe chủ quán mắng khách té tát vì những chuyện chẳng đâu vào đâu, tôi bỗng co rúm người lại, chỉnh đốn mọi hành vi, lời ăn tiếng nói để… không bị chửi mắng. Trưa nắng như thiêu đốt vậy mà quán vẫn chật cứng người. Bát bún ba chục nghìn mà có tới gần chục miếng thịt chân giò to tướng, rất đầy đặn.

“Cháu đã bảo đừng chan nước béo rồi mà!”- Cô bé ngồi cách tôi một bàn kêu lên như than phiền. “Nước dùng béo hay gầy về nhà mà ăn, đây chỉ có thế thôi. Không ăn thì biến cho rộng chỗ!”. Bà chủ quán vừa xóc bún vừa liếc xéo ra mắng khách. Ánh mắt và lời nói như những mũi tên bay phần phật về phía cô gái, làm tôi cũng rát mặt như bị ném cát. Cô bé ngồi cạnh tôi bị mắng nhưng không dám cãi, chỉ lẩm bẩm: “Ăn uống mất tiền mà cứ như đi ăn xin”.
.

Your Ad Here

Ngày hôm sau, lựa lúc vắng khách nhất, khoảng 17h, tôi lại mò đến quán bún mắng để hỏi chuyện bà chủ quán tên Thảo.
“Cô ơi, người ta bảo quán của cô là quán bún chửi, nhưng cháu đã ăn ở đây mấy lần mà chẳng được chửi lần nào”. Được lời như cởi tấm lòng, bà Thảo trút bầu tâm sự: “Đấy, đấy…có phải ai tôi cũng mắng chửi đâu. Mình làm dâu trăm họ, muốn chiều khách lắm chứ. Như cậu đây thì tôi chửi thế nào được. Cậu gọi một bát móng giò, một chai bia, tôi chửi vào chỗ nào. Tôi chửi vô lý, khách hàng nghiêm chỉnh người ta không đấm cho ấy à. Nhưng mà, có những người õng ẹo, hoạnh hoẹ đủ thứ cơ. Lúc đang đông khách mà cứ đòi hỏi cái này cái nọ, vào sau lại đòi ăn trước, bố đứa nào chịu được. Thế tôi chẳng chửi cho à.

Hôm nọ có hai con õng ẹo vào ăn, bảo vào trong nhà ngồi nhưng cứ đòi ngồi ra đường… Chắc là sợ mất xe! Tôi đuổi thẳng cổ: Không vào trong thì biến ngay! Hôm qua, cũng có hai đứa con gái, vào ăn bún lại đòi cho cháu hai cốc trà đá trước. Khách thì đông, chưa ăn đã đòi uống, tôi bảo: Thôi khỏi uống, khỏi ăn gì, mời hai cô ra cho tôi bán hàng!”.

Bà Thảo cho biết, bà đã bán bún ở chợ Ngô Sỹ Liên hơn ba chục năm nay, không biển hiệu. Ngày nào cũng mở cửa từ lúc 11h30 và đóng cửa lúc 19h30. Về chuyện thương hiệu “bún mắng”, bà Thảo bảo chẳng biết ai đặt cho nhưng bà không muốn cái tiếng ấy.

“Chửi mắng nó già người đi chứ. Nhưng mình làm thật ăn thật, bỏ sức lao động ra để kiếm chút lời, mình không luỵ ai cả. Mọi người vẫn bảo khách hàng là thượng đế, họ bỏ tiền ra thì phải được phục vụ đến tận răng, nhưng tôi thì khác, không bán cũng được, chứ không thể đáp ứng những yêu cầu quá đáng hoặc hoạnh họe ra vẻ ta đây… Cứ vớ vẩn đòi hỏi là tôi đuổi” - bà Thảo nói.

Ở quán phở phố Bát Đàn, cũng giống như bia “bao cấp” ở số 115 Quán Thánh, đều phải xếp hàng theo thứ tự và tự tìm chỗ ngồi, có điểm khác là bia bao cấp còn phải mua “phiếu dịch vụ” sau đó mới ra xếp hàng chờ lấy bia. Sáng đó, có vị khách lạ không biết lệ, cứ vắt chân chữ ngũ gọi lớn: “Cho 1 bát phở”. Sau cả chục phút chờ, không ai nói gì, ông khách bực mình gọi lại, liền bị quát ầm ĩ: “Ăn thì ra xếp hàng, tự bưng chứ ai hầu đến tận mồm!”.

Ông khách choáng quá, cứ ngồi thừ ra, chẳng nói được câu nào, mãi sau mới bẽn lẽn ra xếp hàng. Ăn xong, dù thừa nhận phở có ngon thật nhưng cũng đành thốt lên: “Từ nay tôi cạch đến già/Tôi chẳng dám đến hàng bà nữa đâu!”. Thế nhưng nhiều người vẫn nhẫn nại, thản nhiên cười hề hề khi xếp hàng, trả tiền trước để được nhận tô phở rồi tự tìm chỗ ngồi ăn.

Mắng chửi làm… thương hiệu

Bạn tôi tên N., một người rất tỉ mỉ trong ăn uống, tuần nào cũng mò lên quán phở Bát Đàn. Thường thì vào thứ bảy, nhưng cũng có tuần nổi cơn thèm N. phóng xe từ nhà ở phố Chùa Bộc lên Bát Đàn mất cả nửa tiếng đồng hồ, sẵn sàng chờ đợi vài chục phút nữa để hưởng cái hương vị của phở.
N. bảo, xếp hàng thì có làm sao, tự bưng bê thì cũng có làm sao đâu? Mấu chốt là đồ ăn có ngon hay không! “Tớ sợ nhất là phục vụ chu đáo nhưng đồ ăn lại dở ẹc, tính tiền thì cắt cổ”.

Trên phố Nhà Thờ, quán cháo gà của bà M., cũng nổi tiếng với thương hiệu cháo “chửi”. Bà chủ này có thể chửi khách, chửi nhân viên từ sáng tới khuya. Chuyện kể rằng, có lần gặp vị khách Sài Gòn, vừa chê cháo nhạt, anh xin thêm chút muối, liền bị bà M. chửi cho te tua: “Mặn nhạt cái gì, cả trăm người có ai chê đâu. Không ăn thì biến”. Quá sốc, vị khách cầm cả tô cháo đổ xuống rãnh vỉa hẻ, rồi anh vứt trả cả tờ 50 ngàn đồng.

Quá bất ngờ, bà M. không nói thêm được lời nào. Nhưng sau lần ấy, bà M. vẫn không bỏ được tật chửi khách. Cho đến một lần bán đêm, gặp đúng nhóm thanh niên đi bụi, khách vừa xin thêm mấy cọng hành, liền bị bà M. chửi, cả nhóm thanh niên bỏ cháo, phá cả cửa hàng. Từ đó, người ta thấy bà M. ít chửi khách hơn. Bà chuyển sang chửi nhân viên ra rả cả ngày. Nhưng lạ, khách vẫn đến đông.

Người Việt mình luôn thích chen nhau chỗ chật thì phải. Một thói quen xếp hàng thời bao cấp còn lưu luyến chăng? Quán nào càng đông đúc người ta càng lao đến, càng chào mời thì lại… chạy xa. Nơi chủ quán vừa mắng chửi vừa bán hàng mà vẫn đông khách chứng tỏ đồ ăn thức uống phải ngon thì chủ quán mới dám cất lời mắng nhiếc thượng đế. Dường như, càng quát mắng, càng quen mồm quen miệng bỗng thành… tiếng lành đồn xa, khách ngày càng đến đông hơn.

"Với một quán ăn, khách chính là ân nhân, đem lợi nhuận cho chủ quán. Chủ hàng họ không tri ân khách thì thôi, lại còn chửi, thật vô văn hoá hết chỗ nói. Chúng ta nên tẩy chay họ, lần sau không đến nữa và rủ nhiều người cùng tẩy chay, không đến nữa. Chỉ có như vậy, họ mới hành xử có văn hóa hơn” - Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc.

Du lịch, GO! - Theo báo Tiền Phong, internet

Read More

Du khách bị… “chặt chém” tơi bời!

Nhiều khách du lịch đến Nha Trang, nếu không có “thổ địa” chỉ dẫn, dễ thành con mồi ngon của những tay cò: cò ăn uống, cò mua sắm, cò nhà nghỉ… Khi nhận ra mình bị “sập bẫy” thì đã quá muộn!
Tình trạng này vô hình trung đã tác động không nhỏ đến thương hiệu “Nha Trang - Khánh Hòa văn minh và thân thiện” mà địa phương đang nỗ lực xây dựng trong suốt những năm qua…

Kỳ 1: Nghệ thuật “chặt chém”!

Những ngày giữa Hè, từ chập tối đến 1 - 2 giờ khuya, nhiều quán nhậu hải sản trên đường Phạm Văn Đồng (TP. Nha Trang) vẫn tấp nập xe taxi và đông nghịt khách. Du khách đến thành phố biển ngoài việc nghỉ dưỡng còn tìm đến các hàng quán để thưởng thức đặc sản của Nha Trang. Thế nhưng, họ không thể ngờ rằng, mình đang tự nguyện “đưa cổ” cho những hàng quán này…“chém” đẹp.
.

Your Ad Here

Sự nhiệt tình đáng ngờ

Trong vai là những du khách vừa “chân ướt, chân ráo” đến thành phố biển, 21 giờ khuya một ngày giữa tuần, từ sảnh một khách sạn ở đường Phạm Văn Đồng thuộc phường Vĩnh Hải, TP. Nha Trang, chúng tôi gọi một chiếc taxi của hãng M.L. Vừa lên xe, chúng tôi ngỏ ý muốn đi ăn hải sản ở Nha Trang. Ngay lập tức, tài xế gợi ý: Nếu nhậu hải sản thì ở Nha Trang chỉ có quán M.Đ. (đường Phạm Văn Đồng, Nha Trang). Sau khi nghe chúng tôi nói, trên đường này có quán C.H cũng nổi tiếng, vừa ngon vừa rẻ, vừa đúng lúc xe chạy qua quán này, anh tài xế phán: “Đây, quán đó đây (quán C.H), quán này toàn hàng đông lạnh thôi. Qua M.Đ, nhà nó có ghe đi biển nên có đồ tươi, địa bàn nó lại rộng, chế biến còn ngon nữa…”. Nghe “quảng cáo” hấp dẫn, chúng tôi xiêu lòng, quyết định đến quán M.Đ ăn hải sản.

< Vào giờ cao điểm, quán M.Đ luôn có hàng chục chiếc taxi đưa khách du lịch tới ăn nhậu.

Đã hơn 21 giờ khuya mà quán này vẫn đông nghịt khách. Ngoài cửa, hàng chục chiếc taxi tấp bên lề đường để đưa đón khách. Tại quán nhậu này, trên bàn không hề có thực đơn, bảng báo giá. Hỏi nhân viên, anh này trả lời: “Anh đến chọn trực tiếp hải sản ở khu vực bếp, ở đó sẽ có người báo giá trực tiếp”. Tiếp cận khu vực trưng hàng hải sản của quán M.Đ luôn có một người phụ nữ báo giá cho du khách. Khi hỏi đến giá các loại hải sản, chúng tôi nhận thấy, đối với món ốc hương, giá bèo cũng là 350 nghìn đồng/kg, mực (đã chết) 280 nghìn đồng/kg… Giá món nào cũng cao, mà theo như một người bạn đi cùng, gần gấp đôi so với một số quán khác. Nhưng lỡ vào rồi, không lẽ lại đi ra, vì thế chúng tôi quyết định chọn lấy một món ăn khá bèo là mực lá nướng.

Trong khi chờ đợi món nhậu, chúng tôi đã làm quen với một thực khách ở bàn bên cạnh. Ngày 26-7, ông Nguyễn Khương (40 tuổi), cùng vợ, 2 con và hai người khác từ tỉnh Sóc Trăng đi máy bay đến Cam Ranh rồi tiếp tục đi taxi đến Nha Trang và lưu trú ở một khách sạn trên đường Nguyễn Thị Minh Khai. Là một người thành đạt trong lĩnh vực xây dựng, hàng năm, cứ vào dịp Hè, ông Khương lại cùng gia đình đến Nha Trang nghỉ dưỡng. Ông Khương chia sẻ: “Cảnh Nha Trang đẹp, nhưng đồ ăn thì giá cao quá”. Với 6 suất ăn, ông Khương nhẩm tính đã “ngốn” mất trên 1,5 triệu đồng, chưa kể thức uống. Ông Khương nói, đồ ăn ở đây khá ngon nhưng lại cao hơn ở quê ông từ 30 - 40%. Ông Nguyễn Khương cho biết thêm, ông cùng gia đình đến quán M.Đ là vì được taxi của hãng M.L đưa đến.

Vừa ăn chúng tôi vừa nghĩ: tại sao trong thành phố có rất nhiều quán nhậu hải sản nhưng cánh taxi có vẻ lại “kết” mỗi quán M.Đ? Sự “nhiệt tình” đáng ngờ của cánh taxi khiến chúng tôi nghi ngờ và quyết định phải tìm ra sự thật.

< Đã 22 giờ khuya, nhưng quán nhậu C.K trên đường Phạm Văn Đồng vẫn đông nghẹt khách.


Đến "nghệ thuật móc túi"

Tại khu vực đường Phạm Văn Đồng có đến trên dưới 30 nhà hàng, quán nhậu hải sản. Theo như quảng cáo thì tất cả đều là các hàng quán hải sản tươi sống. Mất khá nhiều thời gian tiếp cận với nhiều quán, chúng tôi cũng đã tìm ra câu trả lời. Q. - một nhân viên chạy bàn của quán C.K, đường Phạm Văn Đồng đến từ Đại học Nha Trang tiết lộ: “Bà ấy (chủ quán C.K) chi tiền cho taxi nên quán mới đông khách như vậy anh ạ. Mỗi chuyến taxi đưa khách đến, sau khi “ổn định” chỗ ngồi nhậu, cánh taxi sẽ được bà chủ chi tiền. Mỗi “đầu người” là 50 nghìn đồng, nếu taxi chở đến nhiều khách hơn thì số tiền so với “đầu khách” có thể giảm xuống”. Việc chi tiền cho cánh tài xế taxi cũng đã được bà A. thừa nhận. Bà A. gợi ý, nếu chúng tôi đi cùng đoàn đến nhậu ở quán C.K thì nên đi theo xe của đoàn và giá cả cũng sẽ “mềm” hơn. Ngoài ra, người dẫn đoàn khách đến quán này ăn nhậu cũng sẽ được chi tới 15% tổng hóa đơn thanh toán.

Việc chi đến vài chục nghìn đồng trên một “đầu khách” cho cánh taxi đã khiến một số hàng quán luôn đông nghịt khách, còn các hàng quán không chi cho cánh taxi thì luôn ế ẩm. Chính điều này đã tạo ra cuộc cạnh tranh không lành mạnh và đẩy giá thực phẩm, đặc biêt là hàng hải sản lên đến “tận mây xanh”, khiến các thực khách chỉ biết bấm bụng kêu trời. Q. cho rằng: Khách đi taxi đến quán C.K luôn bị “chém” đẹp. Đặc biệt là những khách VIP. Ví dụ, họ yêu cầu làm một con tôm hùm, bình thường thì bán giá 1,4 triệu đồng/kg (là quán đã có lãi khoảng 200 nghìn đồng), nhưng hiện nay bà chủ quán C.K đã “đẩy” giá lên đến 1,7 triệu đồng/kg.

Ngoài ra, nhiều hàng tôm, cua, ghẹ sống cũng đôi khi bị nhà bếp tráo hàng. Khách chọn từ những con tôm, cua, ghẹ tươi sống, “bơi” trong bể nhưng khi nhà hàng mang lên bàn nhậu lại là một sản phẩm hoàn toàn khác. Bên cạnh đó, việc cân, đong, đo, đếm của các hàng quán này thực sự “có vấn đề”.

< Tuy có nhiều món ăn ngon, địa bàn đẹp, nhưng đến 18 giờ một ngày giữa tuần, quán nhậu hải sản O.X trên đường Phạm Văn Đồng vẫn đìu hiu.

Bà D. một chủ quán cho chúng tôi biết: “Có lần quán M.Đ vì hết hàng nên chạy sang quán tôi “mượn” một con tôm hùm nặng 1,2kg để bán cho thực khách. Ngày hôm sau, khi tôi sang lấy thì họ trả một con tôm hùm và đưa lên cân để xác định trọng lượng sao cho tương xứng. Họ cân bằng cân của họ con tôm hùm này nặng đến 1,5kg nhưng chủ quán M.Đ vẫn vui vẻ và nói: “Em cứ mang về đi”. Mang con tôm hùm về quán, bà D. cân lại thì thấy con tôm này chỉ có 1,2kg!

Quán nào cũng có bảo kê?

Khác với quán M.Đ mở cửa đón khách từ buổi trưa, quán C.K chỉ mở cửa vào buổi chiều tối đến 1 - 2 giờ sáng ngày hôm sau nhưng mỗi ngày có doanh thu đến vài chục triệu đồng. Q. cho chúng tôi biết: “Bà ấy (bà A. chủ quán C.K) cho em biết, trong hai ngày giữa tuần vừa qua, bà có doanh thu trên 140 triệu đồng. Còn quán M.Đ thì doanh thu cao hơn nhiều”. Để quán hoạt động được bình thường, quán C.K có một người tên H. đứng ra “bảo kê”.

Hè năm nay, theo gót bà H. là một đám đàn em có “số má” vào làm việc cho quán C.K. Tuy nhiên, kể từ có đám đàn em của H. xuất hiện khiến nhân viên của quán này bị o ép và mất đi một phần thu nhập vì không có “tiền bo” của khách VIP. “Ngày trước bọn em làm ăn thoải mái lắm, nhưng nay hễ có khách giống VIP là chúng nó (đàn em của bà H.) nhận chạy bàn trước”. Được bà H. “bảo kê”, cánh đàn em của bà H. ngày càng “lộng hành”, Q. thổ lộ vẻ bực tức. Không chịu được cảnh bị chèn ép, cuối tuần qua, Q. tập hợp anh em lại và đánh nhau với cánh đàn em bảo kê của bà H. một trận tơi tả!

< Chỉ với 6 người ăn, trong đó có 2 trẻ nhỏ, nhưng ông Nguyễn Khương ở Sóc Trăng đã phải móc túi hơn 1,5 triệu đồng. 

Đó là chuyện “hậu trường” của các quán nhậu. Đằng sau sự ăn nên làm ra của một số quán hải sản có những điều mà du khách không thể biết được. Kiểu sống “cộng sinh” giữa chủ quán và cánh tài xế taxi, xe ôm, xích lô… đã khiến nhiều du khách bất đắc dĩ trở thành “con mồi” để các quán này tha hồ “chặt chém”! Điều này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến thương hiệu “Nha Trang - điểm đến văn minh, thân thiện” khi nhiều du khách… một đi không trở lại! Chúng tôi được biết, du khách còn bị “chặt chém” khi đi mua đồ lưu niệm, các món đặc sản và một số dịch vụ khác…

Theo ông Nguyễn Minh Sô - Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường tỉnh: Nếu các hàng quán bán hàng không đúng giá niêm yết thì cơ quan chức năng có thể can thiệp và xử phạt. Nhưng thực tế việc thực hiện là rất khó, vì vậy, khi thanh toán hóa đơn, nếu khách hàng nhận thấy bị đẩy giá lên quá cao có thể báo cho cơ quan chức năng để có các biện pháp xử lý. Vừa qua, Chi cục Quản lý thị trường tỉnh có phối hợp với một số ban ngành để kiểm tra 500 cân ở chợ Đầm, chợ Xóm Mới và chợ Vĩnh Thái (TP. Nha Trang) nhưng đối với các nhà hàng thì chưa làm được.

Về trường hợp các nhà hàng, quán ăn chi tiền cho taxi, theo ông Nguyễn Minh Sô, Chi cục không can thiệp được vì “hiện nay cái gì người ta cũng chi “hoa hồng””, rất khó giải quyết!

(Còn tiếp)

Du lịch, GO! - Theo báo Khánh Hoà

Những chiêu chặt chém du khách có một không hai
Để không bị “chặt, chém” khi hành hương
Lễ hội chùa Hương: Đấu thầu càng nóng, "chặt chém ...
Hãy học cách làm du lịch của Campuchia

Read More

Những ngôi đình cổ trong lòng Huế xưa

Đình làng ở Huế trong điều kiện cụ thể về tự nhiên và xã hội, đã có những sáng tạo để thích nghi với môi trường mà nó đang tồn tại.

Trong một chừng mực nào đó khi những người dân Việt, mở mang bờ cõi về phương Nam đã thổi vào đây một đời sống văn hóa tinh thần. Ngoài những công trình kiến trúc mang dáng dấp cung đình, thì Huế vẫn còn đó những Đình làng mang đầy đủ dấu ấn tâm linh mà người xưa để lại.

Từ lâu, do sự dịch chuyển của cơ chế làng sang tổ chức cơ chế đô thị đã làm cho nhiều ngôi Đình, một một dấu ấn đặc trưng của làng mất dần đi tính chất quan trọng. Sinh hoạt văn hóa cộng đồng có tính truyền thống ở các ngôi Đình vì vậy mà cũng bị mờ nhạt dần theo năm tháng. Do đó, việc cúng tế theo qui tắc chuẩn của người xưa cũng mang tính giản lược. Tuy nhiên, những ngôi Đình xưa đang còn tồn tại trong lòng cố đô vẫn là niềm tự hào của dân tộc Việt trong hành trình Nam tiến.
.

Your Ad Here

Khi nhìn qua tổng thể Đình làng của xứ Huế, rất dễ dàng nhận ra, bởi bản thân kiến trúc của những ngôi Đình này đều gặp nhau trong một dáng vẻ chung và tạo nên một phong cách Đình làng xứ Huế. Không kể đến các ngôi Đình thuộc các làng, xã nằm xa đô thị.

Chúng tôi  đã có dịp viếng thăm các “Đình làng trong phố” như: Đình làng Phú Xuân, Đình làng Kim Long, Đình làng An Cựu, Đình làng Lại Thế... và ở đây chúng tôi được chiêm ngưỡng về một loại hình kiến trúc cổ của Huế xưa.

Những ngôi Đình của Huế với tư cách là một bộ mặt đại diện cho văn hóa của làng, được xây dựng ở ngay đầu làng như một người chủ hiếu khách niềm nở chào đón những ai đến thăm. Đến gần với mỗi ngôi Đình có thể nhận rõ được giới hạn trong một khuôn viên cụ thể: cửa đình được xây bằng những trụ gạch vuông vức vươn cao, có bổ ô trang trí.

Qua cửa vào sân đình, cũng như nhiều kiến trúc cổ của Huế, Đình làng cũng xây một bức bình phong, buộc ta phải đi vòng sang hai bên, nếu muốn tiến sâu vào bên trong sân Đình. Bức bình phong trước hết theo quan niệm “phong thủy” là để che chắn những gì không tốt, không hay, tạo sự kín đáo cho công trình phía trong, đồng thời là một diện rộng để vẽ trang trí những hình có tính chúc tụng dân làng. Sân Đình thường có lối đi rộng ở giữa dẫn vào tòa Đại đình, còn vùng đất trống hai bên thường được dùng để trồng cây lưu niên (Đình làng Phú Xuân hiện vẫn giữ gìn được nguyên trang phong cách này).

Đa số những ngôi Đình trong lòng cố đô đều được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX với lối kiến trúc khá đơn giản:  Không có các dãy Tả vu, Hữu vu ở hai bên sân, không có tòa Tiền tế ở phía trước và Hậu cung ở phía sau (Những ngôi Đình làng ở ngoài Bắc đa phần đều có những mảng kiến trúc này).

Đình làng của Huế chỉ có duy nhất tòa Đại đình mặt bằng chữ nhật. Theo Thủ từ Lê Xuân Trai năm nay 72 tuổi, người kế tiếp bố mình để trông giữ Đình làng Kim Long, nơi hiện đang thờ các họ tộc như: Mai Khắc, Mai Công, Trương Đình, Nguyễn Văn, Trần Hữu, Trần văn... thì có lẽ do trước đây, khi ngôi Đình còn sống đầy đủ đời sống xã hội của nó, việc ăn uống và tế lễ linh đình cũng như việc linh thiêng hóa Thành hoàng làng không nặng như ở ngoài Bắc.

Theo các nhà nghiên cứu, Đình làng ở Huế thường có ba gian và hai chái, ở hai đầu không có tường bao, luôn mở với bên ngoài. Những Đình lớn như Đình Lại Thế thì hai chái kéo dài, mở rộng thành những chái kép, tạo cho lòng Đình như năm gian hai chái. Phía hiên trước Đình thường có mái đua vươn ra một khoảng rộng do một hệ thống cột đỡ, nên từ trước về sau Đình có số hàng cột lẻ, thường là bảy. Các “vài” nối với nhau tạo thành nối liên kết ngang, gồm thượng lương và hoành tử.

Thượng lương trong kiến trúc Đình làng Huế, giống như nhiều kiến trúc khác ở đây, gồm hai lớp trên và dưới song song với nhau gọi là trùng lương (tức thượng lương kép), thường có đắp khung rộng ở khoảng giãn cách. Các xà thượng ở đầu cột cái, xà trung ở đầu cột quân và xà hạ ở đầu cột hiên đều được gọi là cái xuyên. Song song với các xà (ở trên đầu cột), do kèo (hoặc kẻ ở phần mái đua) đỡ, là các hoành tử.

Những Đình làng ở Huế, hiện trạng và kiến trúc đều thuộc phong cách cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Song các nhà nghiên cứu cũng cho rằng, đó là niên đại tu bổ hơn là khởi dựng. Chẳng hạn kiến trúc Đình Kim Long còn ghi rõ: “Khải Định, Canh Thân đại tu bổ” cho biết lần sửa Đình qui mô lớn (như làm lại hoàn toàn) là vào năm Canh Thân đời Khải Đinh, tức năm 1920.

Còn ở Đình Lại Thế, mặt bụng chiếc xà nối đầu hai cột quân ngoài của gian giữa ghi lại đầy đủ các mốc làm và tu sửa. Những dòng chữ cho biết vào giờ Dậu (17 giờ đến 19 giờ) ngày mồng 6 tháng 10 năm Tân Dậu, niên hiệu Vĩnh Hựu (tức năm 1741 - thật ra năm này đã là năm thứ 2 đời Cảnh Hưng rồi, có lẽ do Huế thuộc Đàng Trong nhận được tin muộn hay lúc đầu chưa chịu thừa nhận Cảnh Hưng nên vẫn giữ niên hiệu Vĩnh Hựu) đặt thượng lương (tức cất nóc khi làm Đình). Giờ Tỵ (9 giờ đến 11 giờ) ngày 11 tháng Tư năm Canh Tý niên hiệu Cảnh Hưng 41 (tức năm 1780) lại đặt thượng lương (tức làm lại hoàn toàn). đến giờ Giáp Thìn ngày Nhâm Thân 15 tháng Một năm Ất Tỵ niên hiệu Thiệu Trị (tức năm 1845) làm lại Đình. Và lần sửa đình qui mô sau cùng đặt thượng lương vào khắc Kỷ Hợi ngày Tân Mùi mồng Tám tháng Năm năm Tân Mão, niên hiệu Thành Thái 2 (tức năm 1891).

Đình làng là một nơi thiêng liêng, nhưng thân mật với tất cả những người dân. Đây còn là một sợi dây tinh thần nối chặt con người lại với nhau. Ông Nguyễn Tri Kha năm nay 84 tuổi, hiện đang là Thủ từ Đình làng Phú Xuân cho biết, ông mới nhận chức Thủ từ này 2 năm nay (mỗi nhiệm kỳ 6 năm), với ông công việc Thủ từ như là một sự tri ân mà ông đền đáp với tổ tiên, và vừa qua ông đã tự bỏ ra 1100 USD để sửa chữa lại khoảng sân của ngôi Đình.

Ông Kha cho biết: Đình làng Phú Xuân hiện đang thờ 7 dòng họ gồm: Hồ, Lê, Nguyễn, Huỳnh, Trương, Trần, Phạm. Và Đình làng cũng đã được Bộ văn hóa công nhận là di tích lịch sử năm 1994. Hiện nay, cứ vào ngày mồng 6 tháng 6 âm lịch làng đều tổ chức tế Đình và cũng như ngày xưa tế Tam sanh (trâu, dê, heo) là nét văn hóa được những người dân coi trọng và gìn giữ.

Hiện nay, những Đình làng đang được các Nhà quản lý văn hóa từng bước trả về với “nhiệm vụ chính” của nó. Thủ từ Lê Xuân Trai cho biết, năm 2007 chợ Kim Long sau một thời gian dài “chểm chệ” nơi sân đình được di dời và Đình làng Kim Long đã được trả về với chức năng nguyên thủy. Ông kể: Cách đây vài năm, có người muốn sử dụng Đình làng Kim Long để làm nhà kho, ông Trai tâm sự điều này với Nhà nghiên cứu Phan Thuận An. Ông An đã nói với người Thủ từ già rằng: “Nếu ai bảo mở cửa thì anh đừng mở, nếu họ phá khóa thì kệ họ”. Tuy nhiên, sau đó những người này đã không dám phá bỏ một nơi mang đầy đủ gia trị văn hóa tinh thần của dân làng Kim Long.

Đình làng ở Huế trong điều kiện cụ thể về tự nhiên và xã hội, đã có những sáng tạo để thích nghi với môi trường mà nó đang tồn tại. Trong một chừng mực nào đó khi những người dân Việt, mở mang bờ cõi về phương Nam đã thổi vào đây một đời sống văn hóa tinh thần. Ngoài những công trình kiến trúc mang dáng dấp cung đình, thì Huế vẫn còn đó những Đình làng mang đầy đủ dấu ấn tâm linh mà người xưa để lại.

Du lịch, GO! - Theo  Vietnamnet, ảnh internet

Read More