Nguồn gốc điệu flamenco

Flamenco…ah….điệu nhảy sexy của những người phụ nữ Tây Ban Nha với tà váy bồng bềnh nhiều tầng và cặp đùi thon thả. Là biểu tượng của Tây Ban Nha và là niềm tự hào của họ nhưng có lẽ người dân vùng Andalusia sẽ là những người tự hào hơn cả vì điệu nhảy này sinh ra tại chính vùng đất của họ.

Nguồn gốc lịch sử

Đến vùng Andalusia, có thể dễ dàng nhận thấy là vùng này có rất nhiều ảnh hưởng của nét văn hóa Trung Đông. Tất nhiên là phải kể đến  quá khứ đạo hồi nhưng riêng với điệu  flamenco phải kể đến tầm ảnh hưởng của người dân du mục Zigan. Xuất xứ từ miền bắc Ấn Độ xa xôi, dân du mục Zigan đi phiêu bạt qua Thổ Nhĩ Kỳ và các quốc gia Châu Âu khác và phải mất vài trăm năm họ mới đến sống định cư ở vùng Andalusia, vào khoảng thế kỷ X. Đến đây, họ mang theo truyền thống nhảy múa của họ cũng như trang phục váy nhảy rất đặc trưng. Dần dần theo thời gian, họ pha trộn những yếu tố địa phương, đặc biệt là lối văn hóa ảrập và Tây Ban Nha để rồi tạo ra điệu nhảy flamenco ngày nay.  Với nguồn gốc du mục của mình, người Zitan hay bị khinh rẻ và nằm ngoài lề xã hội. Điệu nhảy flamenco vì thế có giá trị tinh thần rất quan trọng trong đời sống hàng ngày của họ vì nó giúp họ yêu đời hơn và quên đị sự hắt hủi của xã hội. Và theo truyền thống xưa kia, phụ nữ nhảy flamenco cũng giống như người hát quan họ Bắc Ninh. Họ không theo bất cứ một trường lớp chính thống nào về flamenco mà là do tự học ngày này qua ngày khác hoặc mẹ truyền con nối. Có thể khẳng định rằng điệu nhảy flamenco có nguồn gốc của tầng lớp hạ đẳng của xã hội, bị cấm đoán rất nhiều đặc biệt là kể từ khi người Tây Ban Nha chinh phạt toàn bộ vùng Andalusia và áp đặt văn hóa thiên chúa giáo của họ. 

 Điệu flamenco sống trong thầm lặng trong vòng vài trăm năm và chỉ khép kín trong những cộng đồng du mục Zigan. Phải chờ đến thế kỷ XIX điệu flamenco mới mở rộng ra cho công chúng, một phần cũng là do chính phủ Tây Ban Nha đã đưa ra những điều luật ít khắt khe hơn với người Zigan và cho phép họ giao lưu với các tầng lớp xã hội khác. Bắt đầu từ thời điểm đó, rất nhiều quán bar có show diễn nhảy sinh ra và flamenco trở lên rất thịnh hành. 

Theo nguyên gốc, điệu flamenco chỉ có phụ nữ nhảy và được sự hỗ trợ nhạc nền bởi một ca sĩ nam, một người chơi guitar và một người vỗ tay làm nhịp

 Bộ ba vũ công-hát-ghita trở thành những yếu tố không thể thiếu của điệu flamenco. Phong trào “xuất khẩu” flamenco ra thế giới cõ lẽ bắt đầu từ những năm 1938 khi rất nhiều người dân Tây Ban Nha di cư sang các vùng khác nhằm trốn chạy khỏi chế độ độc tài Franco cũng như thế chiến thứ 2. Ban đầu là các nước Châu Âu khác như Pháp, Đức, Anh rồi sau này là Úc, Hoa Kỳ, Châu Mỹ latinh và trong vòng hơn 20 năm trở lại đây là Nhật Bản, Hàn Quốc. 

Ngày nay, các show diễn hay có thêm vũ công là nam và hay có kiểu nhảy nhiều người chứ không có kiểu một người như hồi trước

Một điều khá thú vị mà tôi nhận ra, đó là ngay tại vùng đất sinh ra nó, điệu flamenco lai không duy trì được. Các trường dạy nhảy cũng như vũ công quá nhiều dẫn đến việc họ phải kiếm kế sinh nhai ở nước ngoài như Mỹ hay Nhật. Số lượng học viên flamenco tại nước ngoài chắc chắn nhiều hơn so với chính học viên người Tây Ban Nha. 

Khi điệu flamenco xuất khẩu ra quốc tế cũng là lúc sự pha trộn với các dòng nghệ thuật khác bắt đầu. Ở đây là sự pha trộn với múa balê

hoặc là pha trộn với kiểu hát kịch opera

 Nguồn gốc của từ Flamenco

Không có sử sách nào ghi lại nguồn gốc của từ flamenco nhưng cũng có một số giả thuyết. Có người cho rằng từ này là một dạng biến thái của từ felag mengu, trong tiếng ảrập có nghĩa là « người nông dân u sầu », ám chỉ hoàn cảnh những người Zitan bị hoàng gia Tây Ban Nha đuổi đi sau khi các vương quốc hồi giáo thất thủ. Một số giả thuyết khác cho rằng flamenco ám chỉ vùng đất Flamand, lãnh thổ nước Bỉ+Hà Lan ngày nay. Vùng Flamand vào thế kỷ XV đã từng là chư hầu của hoàng gia Tây Ban Nha.